Štetni uticaj zračenja
U životnoj i radnoj sredini, pored stalno prisutnog Zemljinog atmosferskog i magnetnog polja, često postoji veoma jako niskofrekventno elektromagnetno polje koje stvaraju energetska postrojenja, aparati na radnom mestu i domaćinstvu, sredstva javnog saobraćaja, radio i televizijski predajnici i aparati i video terminali.
U blizini dalekovoda, provodnika visokog i srednjeg napona, u podstanicama i u industriji prisutna su elektromagnetna polja niskih frekvencija (30-300 Hz). Veliki broj osoba koje rade na opsluživanju ovih postrojenja i uređaja profesionalno je izložen ovakvim poljima. U izvesnoj meri može biti izloženo i stanovništvo koje živi i boravi u blizini dalekovoda i transformatora i pri upotrebi električnih aparata u domaćinstvima.
Prema rezultatima savremenih epidemioloških istraživanja, uticaji ovakvih niskofrekventnih elektromagnetnih polja uglavnom su nepoželjni i štetni po zdravlje. Upozorava se na češću pojavu malignih oboljenja, psihičkih poremećaja, oštećenja genetskog materijala, kardiovaskularnog, nervnog, hematopoetskog sistema, metabolizma i pojavu spontanih pobačaja u eksponovanoj populaciji.
Elektromagnetno polje niskih frekvencija
Ukazuje se na potrebu daljih istraživanja bioloških efekata ovog zračenja u cilju donošenja jedinstvenih standarda o maksimalno dozvoljenim dozama ekspozicije i zakonskih propisa kojima će se regulisati boravak u zonama sa većim dozama zračenja i izgradnja novih industrijskih postrojenja i stambenih zona. Acta Medica Medianae 2010;49(1):54-58.
Do početka ovog veka ljudski rod je bio izložen samo prirodnim elektromagnetnim (EM) zračenjima i poljima i biološki se prilagodio ovom prirodnom fonu. Teslinim pronalaskom naizmeničnih struja praktično je rešeno dobijanje, prenošenje i korišćenje naizmenične struje u industriji i svim vidovima života i dat je ogroman doprinos daljem razvoju elektrotehnike. Izgrađen je ogroman broj elektrana, a zemljina kugla je praktično pokrivena mrežom dalekovoda i linija visokog napona, kao i mrežom linija srednjeg i niskog napona, koje od transformatora vode električnu energiju do potrošača. Sve ovo je doprinelo daljem napretku, ali je sada čovek izložen daleko većem intenzitetu EM polja koja potiču od brojnih veštačkih izvora. Ovo pobuđuje interesovanje o mogućim posledicama po zdravlje populacije u celini a posebno osoba koje su profesionalno izložena jakim EM poljima.
Prirodni izvori EM polja
Prirodno EM polje Zemlje potiče od naelektrisanja Zemlje i njenog omotača i procesa vezanih za to naelektrisanje. Zemlja i njen omotač mogu se smatrati velikim kondenzatorom koga čine površina zemlje i provodljivi slojevi atmosfere. Prosečni potencijal Zemljine površine je negativan a srednja vrednost jačine prirodnog električnog polja pri vedrom vremenu iznosi oko 130 V/m (volti na metar). Električno polje potiče od razlike potencijala između atmosfere i Zemljine površine. Jačina električnog polja se menja u toku dana – jutarnji minimum iznosi oko 120 V/m, a u popodnevnim satima dostiže intenzitet od oko 170 V/m. U toku godine, takođe, dolazi do varijacija prirodnog polja, tako da zimi dostiže nivo od 150 – 200 V/m, dok je u toku leta prosečna jačina polja 100-120 V/m. U toku atmosferskih padavina i grmljavina, jačina električnog polja može da iznosi i 3-20 KV/m. Do promena prirodnih polja dolazi u vreme neposredno pre zemljotresa i u vreme promena na Suncu.
Prirodno magnetno polje potiče prvenstveno od Zemlje kao velikog magneta i od spoljašnjeg polja, koje nastaje zbog sunčeve aktivnosti, meteoroloških aktivnosti i drugih procesa. Horizontalna komponenta prirodnog magnetnog polja Zemlje je maksimalna na Ekvatoru i iznosi oko 28 A/m (ampera na metar), što odgovara gustini magnetnog fluksa od 35 µT (mikro Tesla) u vazduhu, dok na magnetnim polovima ovo polje iznosi svega nekoliko A/m, što zavisi od kretanja električne struje pod zemljinom korom.
Vertikalna komponenta je najizraženija na magnetnim polovima (48- 56 A/m) ili 70 µT) i opada ka Ekvatoru, gde je skoro jednaka nuli. Jačina Zemljinog magnetnog polja se menja u velikim vremenskim razmacima i opada za 20 nT godišnje. Postoje magnetski
mirni i magnetski aktivni dani, što zavisi od sunčevog i mesečevog dana i godine. U vreme magnetskih bura povećava se vrednost horizontalne komponente unutar nekoliko sati za 20-50 nT, a zatim naglo opada ispod normalnih vrednosti i za 100-500 nano Tesla u toku 12 sati, pa se tek posle nekoliko dana vraća na normalu. Ove prirodne promene Zemljinog geomagnetskog polja (mikropulzacije) zavise mnogo od uslova u magnetosferi i jonosferi, obično su malog intenziteta i mogu biti pravilne ili neregularne. Prirodna EM polja predstavljaju kvalitet čovekove okoline, pa je čovek morao da se prilagodi, zbog čega ona verovatno nemaju primarno štetno dejstvo. Nagle promene i varijacije ovih polja mogu da utiču na zdravlje čoveka, dovodeći uglavnom do fizioloških promena, dok kod osoba sa labilnijim nervnim sistemom, hroničnim oboljenjima i genetskom sklonošću ka nekim bolestima mogu dovesti do ozbiljnijih promena zdravstvenog stanja.
Veštački izvori EM polja
Opšta populacija je u najvećoj meri izložena EM poljima mrežne frekvencije (50-60 Hz), poljima koji potiču od sredstava masovnih komunikacija (RTV predajnici 100-500 MHz) i mobilnih komunikacija (800-900 MHz i 1800-2200 MHz). Ljudi su eksponovani ovim poljima u kući, na poslu, u školi i transportnim sredstvima na električni pogon (voz, trolejbus, tramvaj, metro).
Izvori elektromagnetnog polja u kući
Merenja intenziteta magnetnih polja u kućnim uslovima su pokazala da ona prosečno iznose oko 0.1 µT i da je najduža ekspozicija u spavaćim sobama. Tipične jačine električnog polja su 1-15 V/m ili prosečno 4,8 V/m (1).
Oko kućnih aparata i uređaja javlja se EM žpolje ekstremno niskih frekvencija (50-60 Hz), dok se u blizini video terminala nalaze EM polja ekstremno niskih frekvencija (50-80 Hz) i EM polja vrlo niskih frekvencija (15-20 KHz). Stanovništvo koje živi u neposrednoj blizini dalekovoda, drugih provodnika visokog napona kao i trafo stanica, takođe je eksponovano EM poljima ekstremno niskih frekvencija (50-60 Hz). Intenzitet električnog polja na udaljenosti od 1,5 m od trafo stanice iznosi 1-5 Kv/m, a magnetnog polja 4-15 µT. Izloženost EM poljima bi bila značajna ukoliko bi se stanovi nalazili ispod ili u neposrednoj blizini trafo stanica i električnih vodova većih napona.
Maksimalno dozvoljene doze
U cilju zaštite od neželjenih efekata ovog zračenja, u mnogim zemljama, armijama i asocijacijama koje se brinu o zdravlju ljudi uvedeni su standardi koji definišu maksimalne gustine snage zračenja kojima u određenom vremenskom periodu može biti izložen ljudski organizam. Postoje velike razlike u standardima koje propisuju zapadne i istočnoevropske zemlje, što samo po sebi upućuje na potrebu daljih istraživanja.
Britanski nacionalni savet za radiološku zaštitu National Radiological Protection Board je preporučio za EM polja ispod 100 Hz vrednosti intenziteta E polja od 12 Kv/m i 2 µT za intenzitet magnetne indukcije, kao vrednosti kojima se čovek može trajno izložiti. Internacionalni komitet za nejonizujuće zračenje je preporučio 10 Kv/m i 0,5 µT za radne prostore i 5 Kv/m ili 0,1 µT za javne prostore. U sedam američkih saveznih država uvedene su sigurnosne zone oko dalekovoda. U zavisnosti od naponskog nivoa i države, ta zona se kreće između 100 i 350 fit-a (od 35 – 115 m). U zapadnoj literaturi je to propisano udaljenje unutar koga ne bi smeli boraviti ljudi označeno skraćenicom ROW (Right Of Way).
Biološko dejstvo EM polja
U organizmu čoveka koji boravi u promenljivom EM polju indukuju se struje, pri čemu E polje indukuje struju znatno jačeg intenziteta od magnetnog. Pod uticajem ovog polja nastaje oscilovanje slobodnih jona i rotacija dipolnih molekula u frekvenciji polja. Jaka EM polja mogu da vrše rotaciju, deformaciju, destrukciju i spajanje ćelija i da poremete membranski potencijal ćelija. Smatra se da biološki efekti ovih polja potiču od indukovanih struja, promena hidrirajućih jona i molekula belančevina na ćelijskim membranama, promena u orijentaciji RNK, DNK, izmene aktivnosti nekih enzima, izmene prenosa elektrona u Krebsovom ciklusu i uticaja na oksidativnu fosforilaciju. Eksperimenti na životinjama su pokazali da su najosetljiviji nervni, endokrini sistem i čula, da dolazi do aktivacije ose hipotalamus – hipofiza – kore nadbubrega, dejstvo na semenike (pojava magnetske sterilizacije), promene na krvotoku, pojačane propustljivosti kapilara i pojačane koagulabilnosti krvi
Pod uticajem jakih polja dolazi do izmene u ponašanju, neurofizioloških, hematoloških promena, poremećaja u generativnoj funkciji, embriogenezi i postnatalnom razvoju, citogenetsko i gonadotoksično dejstvo, promene u broju trombocita, sniženje aktivnosti holinesteraze, usporenje absorbcije radionukleotida, promene u koncentraciji natrijuma i kalijuma u mokraći i promena u efluksiji kalcijuma iz tkiva mozga
Rezultati kliničkih ispitivanja
Od strane švedskih autora opisuje se pojava “hipersenzitivnosti na elektricitet” i određene neurastenične manifestacije kod osoba koje rade sa video terminalima ili se nalaze u blizini linija električne struje, elektromotora, električnih aparata u domaćinstvima i fluorescentnih lampi. Promene su na koži u vidu rumenila, crvenila ili ružičaste boje lica, osećaja toplote, vibriranja kose i dlaka, svraba ili osećaja kao da koža lica bridi. Smetnje nespecifične prirode slične neurasteničnim manifestovale su se u obliku glavobolje, vrtoglavice, zujanja u ušima, umora, slabosti, osećaja mravinjanja i bridenja na koži ekstremiteta, nedostatka vazduha, palpitacija, muke, poremećaja probave, pojačanog znojenja, razdražljivosti, nesanice, emocionalne nestabilnosti, smanjene intelektualne sposobnosti, depresije, osećaja svetložutog svetlucanja u očima i teškog pamćenja.
Vršena su ispitivanja uticaja EM polja na pojavu malignih bolesti eksponovanih osoba. Nađena je povećana smrtnost od svih oblika leukemije i akutne leukemije kod odraslih hronično izloženih EM polju preko 0,3 µT. Utvrđena je veća pojava karcinoma (preovladavaju tumori pluća, faringsa, digestivnog trakta, respiratornih sinusa, tiroidne žlezde, tumori nervnog sistema, limfomi i melanomi očiju i kože) kod radnika čije je zanimanje vezano za rad sa električnom strujom.
Utvrđena je dva do tri puta veća incidenca malignih bolesti kod dece koja su stanovala u kućama u blizini linija koje vode neposredno iz transformatora. Naročito je utvrđena ćešča pojava leukemije kod dece, tumora mozga i Hodgin-ove bolesti dece hronično izložene EM polju u stanu, pri čemu su na malignu proliferaciju naročito osetljiva deca sa Down-ovim sindromom. Pretpostavlja se da je uzrok povećane incidence malignih oboljenja kod dece promenljivo magnetno polje u blizini provodnika, koji vode direktno iz transformatora i kućne električne instalacije. Od mogućih mehanizama kancerogenog dejstva, istraživano je i dokazano dejstvo EM polja u pravcu uticaja na ćelijsku membranu i transport kalcijuma kroz membranu, na prekidanje komunikacije među ćelijama, promene u rastu ćelija, na aktivaciju specifičnog redosleda nukleotida gena modulisanom transkripcijom RNK, uticaja na sniženje produkcije melatonina u epifizi, promenu aktivnosti ornitin dekarboksilaze, na mogući prekid funkcije kontrole antitumorskih mehanizama.
Izazivanje promena na hromozomima, uticaja na reparaciju DNK i drugih genotoksičnih efekata. Nalaz supresije produkcije melatonina u epifizi pod uticajem EM polja pobudio je interesovanje, jer je poznato da ova supstanca ima indirektan onkostatički efekat zbog inhibirajućeg dejstva na izazivanje oštećenja DNK od strane slobodnih radikala (8-10). Smanjeni nivo melatonina pod dejstvom EM polja stvorio bi mogućnosti da su DNK vulnerabilnije na dejstvo slobodnih radikala, što bi dovelo do veće mogućnosti započinjanja procesa kancerogeneze. Opisuju se još dva moguća mehanizma kancerogenog dejstva, kao što su uticaj EM polja na sintezu feritina kao značajnog faktora u kancerogenezi i na pojavu posebnih magnetskih kristala u ljudskim ćelijama, naročito u ćelijama mozga.
Utvrđena je korelacija između jačine EM polja i mesta samoubistva, značajno povećan broj samoubistava u području jakih EM polja, kao i značajno češća pojava depresivnog sindroma u populaciji eksponovanoj ovom zračenju. Ispitivanje uticaja ovih polja na kardiovaskularni sistem ukazala su na češću pojavu ventrikularnih ekstrasistola, ventrikularne fibrilacije, poremećaja regulacije krvnog pritiska i cirkulacije, kao i na povećanu produkciju tromboksana B2 i triglicerida u ekponovanoj populaciji.
Snažno elektromagnetno polje može uticati na rad Pace-maker-a. Starija verzija kardiostimulatora (kontinuirani), koji konstantno šalju impulse u srce fiksiranim ritmom, u većoj su meri otporni na pojavu interferencije sa EM poljem, pošto su dobro zaštićeni svojim oklopom, a i tkivom čoveka u kojem su ugrađeni. Novija verzija pacemakera on demand, sa senzitivnom sondom (koja prima povratne električne impulse iz srca i šalje impulse u srčani mišić preko elektrode, samo kada nema odgovarajuće srčane aktivnosti) mnogo su osetljiviji na EM interferenciju. Postoji mogućnost da senzitivna sonda zbog interferencije sa EM poljem primi “lažni” signal kao da srce radi i da prestane spontano da šalje impulse u srčani mišić, što može biti opasno ako je ono tog trenutka u AV bloku. Većina sadašnjih pacemakera je u određenoj meri otporna na EM interferenciju i do poremećaja ritma može doći tek u zoni jakih EM polja. Zbog toga osobe koje imaju ugrađen pacemaker ne bi trebalo da dolaze u blizinu provodnika vrlo visokog napona.
Utvrđen je značajno veći rizik od pojave spontanih pobačaja i rađanja dece sa kongenitalnim malformacijama kod žena koje su u vreme rane trudnoće koristile električne pokrivače i spavale u električno grejanim vodenim krevetima. Nađene su promene u perifernoj krvi, leukocitoza, retikulocitoza, inhibicija rasta T limfocita, smanjena sposobnost T limfocita da prepoznaju
stranu ćeliju, poremećena funkcija eritrocita i leukocita, oštećenje čula sluha, poremećaj endokrinog i neuromišićnog sistema osoba eksponovanih EM zračenju veoma niske učestalosti. Treba napomenuti da su slični biološki efekti registrovani i kod izlaganja EM polju visoke učestanosti (20), te je primena preventivnih mera neophodna i kod zaštite od ove vrste zračenja.
Izaberite zaštitu za sebe
Stvorili smo široki spektar patentiranih individualnih sistema zaštite čiji se fizički princip zasniva na Lencovom zakonu i Faradei – Neumann zakonu. Sve zaštite intervenišu na važan način (smanjenje uznemiravanja čak do 99%) na vrlo širokom spektru frekvencija i mogu se primeniti na različitim sistemima kako za vreme spavanja, tako i preko dana u radu, vožnji, odmaranju ili kretanju.
BioOffice
BioRelax
BioDrive
BioDispozitiv
Detekcija Zračenja
Osećate povremeno simptome vrtoglavice, glavobolje, nesanice, čestog noćnog buđenja, hronično ste umorni čak i posle dovoljno odmora, imate smanjenu koncentraciju, često ste depresivni ili osećate druge simptome koje ne možete da objasnite i dodatnim zdravstvenim pregledima.
Mnoge simptome možete da uklonite detekcijom zračenja u vašem kućnom ili poslovnom prostoru.
Preporučujemo
Copyright © 2024 Genius Group, Inc.
Genius Group Global Enterprise Network
Genius Group je ovlašćeni distributer za Full Point Technology & Bioriposo LifeStyle
Za dodatne informacije o proizvodima i uslugama posetite stranicu za kontakt.
Sva elektronska plaćanja zaštićena su bezbednim protokolima.
Predlažemo vam slušanje Genius Web Music
Celokupan materijal na ovom sajtu je potpuno zaštićen autorskim pravima.
Tehnička podrška ovih stranica je Genius Web Team
Created by Genius Design Studio
Genius Group, Inc. © All right reserved.
Genius Group Global Enterprise Network is an independent owner of this content and any copying is strictly prohibited and punishable by international law.